Jutro odbędą się wybory do poznańskich rad osiedli. To najbliższy, wręcz sąsiedzki samorząd, który decyduje o dość przyziemnych - ale ważnych! - sprawach typu remonty chodników, budowa placów zabaw, ale też ma istotny głos w sprawie dużych miejskich inwestycji w okolicy.

To już jutro. Wybory, których nie może się doczekać cały Poznań. Mieszkańcy tłumnie ruszą do urn, do lokali wyborczych będą się ustawiać całe kolejki, tu i ówdzie może zabraknąć nawet kart do głosowania...

No niestety tak nie będzie. Tak się akurat składa, że wybory do rad osiedli - choć teoretycznie najbliższe wyborcom i dotyczące ich własnego sąsiedztwa - od lat cieszą się w Poznaniu mizernym zainteresowaniem. Żeby nie powiedzieć: śladowym.

Przy poprzednich wyborach - czyli w marcu 2015 r. - zagłosować poszło 7,7 proc. poznaniaków. Jeszcze cztery lata wcześniej - 7,8 proc.

Można by więc gorzko zażartować, że frekwencja w wyborach do rad osiedli jest w Poznaniu tak stabilna jak w żadnych innych wyborach...

Tyle że niestety jest to poziom niemal identyczny jak frekwencja w słynnym referendum dot. jednomandatowych okręgów wyborczych zarządzonym przez prezydenta Bronisława Komorowskiego.

I zapewne łatwo tego nie zmienią ani różne eventy, organizowane przez najaktywniejszych kandydatów, ani całkiem znane nazwiska na listach wyborczych do rad osiedli.

Z badań Fundacji Altum - przeprowadzanych tuż przed wyborami do rad osiedli w 2015 r. - wynikało, że większość poznaniaków (71 proc.) nawet deklarowało chęć głosowania w tych wyborach.

Tyle że... aż 95 proc. nie miało pojęcia, kiedy w ogóle się odbędą! I zdaje się, że tu jest największy problem, zwłaszcza jeśli dodamy, że większość mieszkańców nawet nie znało nazwy swojej rady osiedla.

Dlatego przygotowałem krótki poradnik dotyczący jutrzejszych wyborów. Takie Frequently Asked Questions z odpowiedziami, dla wszystkich, którzy poszliby zagłosować, tylko jeszcze nie wiedzą, co, gdzie i jak.

UWAGA! Mieszkańcy osiedla Ogrody oraz niektórych okręgów na osiedlu Rataje (okręgi IV i V) i na osiedlu Nowe Winogrady Wschód (okręg II) jutro nie mają po co iść do urn. Akurat u nich wybory się nie odbędą, bo zgłosiło się tylko tylu kandydatów, ile jest miejsc.

Kiedy właściwie te wybory?
Gdzie znajdę mój lokal wyborczy?
No dobrze, a tak właściwie, to która jest moja rada osiedla?
Jacy są kandydaci do rady osiedla? Na kogo mogę zagłosować?
Kto do tej pory zasiadał w radzie osiedla? Co udało się zrobić?
Tak w ogóle - czym zajmuje się rada osiedla? Jakie mają kompetencje?
No dobra, przychodzę w niedzielę do lokalu wyborczego, i co dalej?
Na ilu kandydatów mogę zagłosować?
Na co uważać, żeby mój głos nie był nieważny?
Czy obowiązuje cisza wyborcza?
Kiedy i gdzie będą podane wyniki głosowania?
Czy o tym, kto wejdzie do rady osiedla, decyduje tylko liczba zdobytych głosów?
Co jeśli dwóch lub nawet kilku kandydatów dostanie identyczną liczbę głosów?
Co potem? Kto zostanie przewodniczącym rady osiedla?
Co jeśli później, już w trakcie kadencji, ktoś wypadnie ze składu rady osiedla?

--

Kiedy właściwie te wybory?

Wybory odbędą się w niedzielę, 24 marca, lokale wyborcze będą czynne w godz. 8-20.

Gdzie znajdę mój lokal wyborczy?

Zasadniczo głosowanie odbywa się w tych samych lokalach co inne wybory - np. niedawne wybory samorządowe.

Jeśli ktoś ma wątpliwości, albo np. niedawno się przeprowadzał, może sprawdzić swój obwód i lokal wyborczy na mapie:

ZOBACZ NA INTERAKTYWNEJ MAPIE POZNANIA, GDZIE JEST TWÓJ LOKAL WYBORCZY

Wystarczy przybliżyć mapę i kliknąć w pole, w którym jesteśmy zameldowani (lub zapisani do rejestru wyborców - jeśli przepisywaliśmy się np. przed poprzednimi wyborami), wyświetlą się informacje o obwodzie i o lokalu wyborczym.

No dobrze, a tak właściwie, to która jest moja rada osiedla?

W całym Poznaniu są 42 rady osiedli. Ten podział raczej nie jest intuicyjny i powszechnie znany - dlatego najlepiej sprawdzić nasze osiedle na mapie:

ZOBACZ MAPĘ POZNANIA Z PODZIAŁEM NA OSIEDLA

Klikamy w pole, w którego granicach mieszkamy, wyświetli się nazwa osiedla i informacje o nim.

Jacy są kandydaci do rady osiedla? Na kogo mogę zagłosować?

Na każdym osiedlu jest jedna zbiorcza lista wszystkich kandydatów, którzy zgłosili się do wyborów, bez podziału na żadne komitety itp.

UWAGA! Wyjątkami są osiedla podzielone na tzw. okręgi (to osiedla Nowe Winogrady Wschód, Rataje, Starołęka-Minikowo-Marlewo, Warszawskie-Pomet-Maltańskie oraz Winiary). Tam możemy wybierać tylko pomiędzy kandydatami startującymi w naszym okręgu.

Listy kandydatów na poszczególnych osiedlach można sprawdzić w internecie w dwóch miejscach:

- na stronie poznan.pl w dziale o wyborach osiedlowych - dla każdego osiedla osobno do pobrania w wersji PDF
- na stronie zaradnosc.poznan.pl w dziale Kandydaci wskazujemy, o które osiedle nam chodzi, ewentualnie wskazujemy też okręg i klikamy "szukaj"

Oczywiście listy kandydatów będą też wywieszone w samych lokalach wyborczych.

Kto do tej pory zasiadał w radzie osiedla? Co udało się zrobić?

Kadencja wszystkich rad osiedli trwa cztery lata - zatem dotąd zasiadali w nich radni wybrani w wyborach w marcu 2015 r. Skład każdej rady osiedla można zobaczyć na stronie miasta:

ZOBACZ LISTĘ I DOTYCHCZASOWY SKŁAD WSZYSTKICH RAD OSIEDLI

Praktycznie wszystkie rady osiedla realizowały wiele różnych drobnych inwestycji. Miasto przygotowało wykaz tych najważniejszych - jest dostępny w pliku PDF pod tym linkiem.

Tak w ogóle - czym zajmuje się rada osiedla? Jakie mają kompetencje?

Jak możemy przeczytać na stronie miasta w dziale o zadaniach i kompetencjach rad osiedli:

Do zadań Osiedla należą działania dotyczące obszaru Osiedla w zakresie:
1) tworzenia więzi lokalnych;
2) funkcjonowania i rozwoju infrastruktury technicznej...

BLA, BLA, BLA.

Nie wiem, kto to pisał, ale ten urzędniczy żargon - delikatnie mówiąc - nie zachęca, by iść w niedzielę na wybory.

Zamiast tego spróbujmy wyjaśnić po ludzku, że rada osiedla:

- ma do dyspozycji kasę z budżetu miasta, zwykle na poziomie kilkuset tysięcy złotych rocznie
- z tej kwoty przeprowadza różne małe inwestycje typu place zabaw, parki, remonty chodników
- może opiniować różne większe inwestycje przeprowadzane przez miasto typu budowa i przebieg nowej trasy tramwajowej

To te najważniejsze zadania. Ale jest też cały szereg mniejszych, np. rada osiedla opiniuje zmiany nazw ulic, wskazuje miastu szkoły, ulice i chodniki, które trzeba wyremontować.

Może też zwrócić się do władz miasta o zmianę lub uchwalenie planu zagospodarowania przestrzennego - np. aby uchronić dzielnicę przed jakąś niechcianą przez mieszkańców zabudową.

To tyle z formalnego punktu widzenia.

Jednak chyba najważniejszą sprawą jest to, że rada osiedla jest traktowana - zarówno przez władze miasta, jak i przez media - jako swoisty głos mieszkańców. Dzięki temu jej stanowisko w ważnych sprawach ma często bardzo duże znaczenie.

Przykład? Rada osiedla Stare Miasto wynegocjowała np. mniej uciążliwe dla mieszkańców warunki działania strefy kibica podczas Euro 2012 i szereg inwestycji jako rekompensatę za takie sąsiedztwo.

Takich sytuacji, gdzie pod presją rady osiedli urzędnicy uwzględniali jakieś postulaty mieszkańców lub wręcz zmieniali plany, w skali całego miasta można by przytoczyć sporo.

No dobra, przychodzę w niedzielę do lokalu wyborczego, i co dalej?

Tak jak w każdych innych wyborach - podchodzimy do komisji wyborczej i z dowodem osobistym odbieramy kartę do głosowania. I już można głosować.

Na ilu kandydatów mogę zagłosować?

To ważny punkt. Mamy tu zupełnie inny system głosowania niż w różnych innych wyborach.

Możemy postawić krzyżyk przy wielu kandydatach. Maksymalnie przy tylu nazwiskach, ile jest miejsc w radzie osiedla (zwykle 15 lub 21), lub ewentualnie w danym okręgu, jeśli nasze osiedle jest na okręgi podzielone (to w przypadku osiedli Nowe Winogrady Wschód, Rataje, Starołęka-Minikowo-Marlewo, Warszawskie-Pomet-Maltańskie oraz Winiary).

Taka informacja, ile na ile osób maksymalnie możemy zagłosować, powinna być na karcie do głosowania. W razie wątpliwości można zapytać komisję.

To dlatego do rad osiedli startuje zbiorczo wiele ekip - i pod tym samym szyldem kandyduje np. po kilkanaście osób. Ich wszystkie nazwiska często są na ulotkach rozdawanych w kampanii.

Oczywiście nie musimy wykorzystać całej przysługującej nam puli głosów. Możemy oddać głos np. na kilka osób czy wręcz tylko na jedną osobę - też będzie ważny.

Na co uważać, żeby mój głos nie był nieważny?

To akurat jasno określa ordynacja wyborcza (formalnie na każdym osiedlu jest osobna - ale w praktyce wszędzie brzmi identycznie). Zacytujmy:

1. Wyborca głosuje, stawiając znak „x” w kratce z lewej strony obok nazwiska kandydata, na którego głosuje.

2. Ilość postawionych znaków „x” nie może być większa niż liczba mandatów w okręgu wyborczym.

3. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak „x” w kratce z lewej strony obok nazwisk większej liczby kandydatów niż wynosi liczba radnych wybieranych w okręgu lub nie postawiono znaku "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska żadnego kandydata.

4. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk albo poczynienie innych dopisków poza kratką nie wpływa na ważność głosu.

Czyli podsumowując: nie można postawić więcej krzyżyków niż jest miejsc w naszej radzie osiedla lub w naszym okręgu. Jeśli nie postawimy krzyżyka przy żadnym nazwisku - głos też będzie nieważny.

Można za to, jeśli ktoś ma taki kaprys, robić na karcie do głosowania różne dodatkowe dopiski.

Czy obowiązuje cisza wyborcza?

Tak. Z tym że w odróżnieniu od innych wyborów - cisza obowiązuje tylko w niedzielę. Czyli jeszcze w sobotę można na całego prowadzić kampanię wyborczą.

Znów zacytujmy przepisy ordynacji wyborczej do rad osiedli:

1. W lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym lokal się znajduje, jakakolwiek agitacja wyborcza jest zabroniona.

2. W lokalu wyborczym umieszcza się tylko urzędowe obwieszczenia wyborcze.

(...)

1. W dniu głosowania zabronione jest zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek, jak też prowadzenie w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów.

2. W lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym lokal się znajduje, jakakolwiek agitacja wyborcza jest zabroniona.

3. Zabrania się rozlepiania plakatów wyborczych na zewnątrz i wewnątrz budynków oraz obiektów administracji państwowej, samorządowej, placówek oświatowych oraz sądów,
a także na znakach drogowych.

Kiedy i gdzie będą podane wyniki głosowania?

Poprzednio, przy okazji wyborów w 2015 r., oficjalne wyniki miasto zamieściło we wtorek na stronie internetowej poznan.pl.

Jednak w praktyce poszczególne komisje wyborcze wywieszą wyniki zaraz po policzeniu głosów. Czyli można się spodziewać, że nieoficjalne wyniki, zsumowane z poszczególnych komisji np. przez samych kandydatów, będą krążyły już w poniedziałek.

Tak na marginesie... samodzielne liczenie głosów nie zawsze okazuje się takie proste. Jednym z hitów poprzednich wyborów były wyniki wywieszone na automatycznych drzwiach Poznańskiego Centrum Świadczeń (mieściła się tam jedna z komisji), które przy próbie podejścia... otwierały się i ukrywały wyniki.

Czy o tym, kto wejdzie do rady osiedla, decyduje tylko liczba zdobytych głosów?

Tak. To też różnica w porównaniu z innymi wyborami.

W wyborach do rad osiedli ordynacja wyborcza jest prosta jak budowa cepa. Po prostu: do rady dostaną się ci, którzy dostaną najwięcej głosów.

To dzięki temu, że jest wspomniana jedna zbiorcza lista ze wszystkimi kandydatami, nie ma podziału na żadne komitety, nie ma żadnego systemu d'Hondta, przeliczania głosów na mandaty itp.

Sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana, gdy mówimy o osiedlach podzielonych na okręgi, bo tam do każdego okręgu z góry jest przypisana konkretna liczba mandatów.

Zatem może się zdarzyć, że w okręgu A ktoś zdobędzie np. 100 głosów, ale się nie dostanie (bo konkurenci dostali jeszcze więcej). A do tej samej rady osiedla wejdzie ktoś, kto kandydował w okręgu B i zdobędzie np. 50 głosów (ale jego konkurenci jeszcze mniej).

Co jeśli dwóch lub nawet kilku kandydatów dostanie identyczną liczbę głosów?

Jeśli taka sytuacja zdarzy się "na styku" - np. w 15-osobowej radzie osiedla dwie osoby zajmą ex aequo 15. miejsce - przepisy przewidują... losowanie.

To również specyfika osiedlowych wyborów. W wyborach na większą skalę, np. do parlamentu czy do rady miasta, takie sytuacje praktycznie się nie zdarzają.

Tymczasem tylko w ostatnich wyborach do rad osiedli w 2015 r. mieliśmy takie losowanie nawet na kilku osiedlach: na Jeżycach, na Sołaczu, na os. Kwiatowym i na os. Grunwald Południe.

Co potem? Kto zostanie przewodniczącym rady osiedla?

Nowo wybrana rada osiedla zbierze się w ciągu kilku tygodni po wyborach. Radni osiedla sami w głosowaniu wybiorą spośród siebie przewodniczącego, a także przewodniczącego zarządu (uwaga! to dwie osobne funkcje).

Przewodniczący rady osiedla to ten, który prowadzi obrady, decyduje o ich porządku, generalnie kieruje pracami rady.

Przewodniczący zarządu osiedla to z kolei taki "dyrektor", który odpowiada za wykonanie tego, co przegłosuje rada - np. zlecenie miejskim jednostkom typu Zarząd Dróg Miejskich czy Zarząd Zieleni Miejskiej inwestycji, jakie radni osiedla zapisali w budżecie.

Co jeśli później, już w trakcie kadencji, ktoś wypadnie ze składu rady osiedla?

Takie sytuacje czasami się zdarzają i bywa, że są to sytuacje niewesołe - jak np. śmierć radnego Pawła Sztando z rady osiedla Stare Miasto w 2016 r.

Wówczas nie odbywają się żadne wybory uzupełniające. Taką osobę po prostu zastępuje kolejna z listy z najlepszym wynikiem.

Spodobał Ci się ten tekst? Możesz go udostępnić: